Ανάδοχος

Ανάδοχος της παρούσας μελέτης είναι η 'Hewitt Bacon & Woodrow Ανώνυμη Εταιρία Παροχής Συμβουλών' που εδρεύει στην Αθήνα, στο κτίριο 'Πύργος των Αθηνών' επί της οδού Μεσογείων 2, όροφος 24ος.

Εργοδότης

Η παρούσα εργασία ανατέθηκε στον ανάδοχο από το ΤΑΜΕΙΟ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ, το οποίο στο παρόν για λόγους συντομίας θα αποκαλείται ως "ΤΑΠΕ".

Σκοπός

Η παρούσα αναλογιστική μελέτη αφορά στον καθορισμό ενός νέου συστήματος παροχών προνοίας για το νέο φορέα (Ν.Π.Ι.Δ.) στον οποίο θα μετασχηματιστεί ο υπάρχον κλάδος πρόνοιας σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της παραγράφου 20, του άρθρου 6, του ν.3029/2002.

Ημερομηνία αποτίμησης

Ημερομηνία αποτίμησης είναι η 31 Δεκεμβρίου 2003

Παρατηρήσεις

Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της παραγράφου 20, του άρθρου 6, του ν.3029/2002, τα υφιστάμενα ταμεία ή κλάδοι που χορηγούν παροχές οι οποίες δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο της δημόσιας, κύριας και επικουρικής ασφάλισης και για τις οποίες καταβάλλονται εισφορές μόνο από τους εργαζόμενους, μετατρέπονται σε Ν.Π.Ι.Δ. με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, μετά από αίτηση που υποβάλλει προς αυτούς το Διοικητικό Συμβούλιο εκάστου ταμείου.

Ο κλάδος πρόνοιας του ΤΑΠΕ

Το ΤΑΠΕ είναι ΝΠΔΔ και διαθέτει κλάδο Πρόνοιας ο οποίος σκοπό έχει την παροχή εφάπαξ αποζημίωσης στα μέλη του.

Ο νόμος 3029/2002

Με την ρύθμιση της παραγράφου 20, του άρθρου 6, του ν.3029/2002 δίνεται η δυνατότητα στον κλάδο προνοίας του ΤΑΠΕ να μετασχηματιστεί σε αυτοτελές Ν.Π.Ι.Δ. κατόπιν σχετικού αιτήματος του ΔΣ του ταμείου. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται η σύνταξη καταστατικού και σχετικής αναλογιστικής μελέτης η οποία πρέπει να λάβει την έγκριση από τους Υπουργούς Οικονομίας και Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Η απόφαση

Το ΔΣ του ΤΑΠΕ αποφάσισε να προβεί στο παραπάνω αίτημα, προχωρώντας, ταυτόχρονα, και στην σύνταξη του καταστατικού του νέου φορέα και στην εκπόνηση της παρούσας αναλογιστικής μελέτης.

Δεδομένα των ασφαλισμένων

Στο πλαίσιο αυτό ο ανάδοχος ανέλαβε την εκπόνηση της μελέτης και έλαβε τα απαραίτητα στοιχεία από το ΤΑΠΕ. Η συλλογή των πρωτογενών στοιχείων των ασφαλισμένων έγινε με ευθύνη του ΤΑΠΕ. Τα ατομικά στοιχεία των μελών παραδόθηκαν στον ανάδοχο της μελέτης σε ηλεκτρονική μορφή.

Τα δεδομένα των ασφαλισμένων που μας δόθηκαν αφορούσαν τα ενεργά μέλη κατά τον Δεκέμβριο του 2003:

Ακολουθεί μία περίληψη των δεδομένων που μας προσκόμισε το Ταμείο (ποσά σε Ευρώ):

Τα δεδομένα του μετασχηματισμού

Ο μετασχηματισμός του κλάδου Προνοίας του ΤΑΠΕ σε Ν.Π.Ι.Δ. ξεκινά 'μεταφέροντας' ορισμένα δεδομένα από την προηγούμενη κατάσταση. Τα δεδομένα αυτά συνοψίζονται στα εξής :

·    Υποχρεώσεις προς πρώην ασφαλισμένους ή τρίτους, οι οποίες ενδεχομένως να έχουν προκύψει για το κλάδο προνοίας του ΤΑΠΕ και οι οποίες μεταφέρονται στο νέο φορέα.

·    Απαιτήσεις του κλάδου προνοίας του ΤΑΠΕ προς τα μέλη του λόγω χορηγηθέντων δανείων.

·    Το καθεστώς των εισφορών του κλάδου προνοίας του ΤΑΠΕ το οποίο είναι δεδομένο για το νέο φορέα και ανέρχεται σε 4% επί των συνολικών αμοιβών.

·    Η περιουσία του κλάδου προνοίας του ΤΑΠΕ η οποία μεταφέρεται αυτούσια στο νέο φορέα.

Μεταφερόμενες υποχρεώσεις - Απαιτήσεις αποχωρησάντων

Από το 1993 και μετά από ρύθμιση της παραγράφου 3, του άρθρου 57, του ν.2084/1992, έχει επιβληθεί ανώτατο όριο στην εφάπαξ παροχή του κλάδου προνοίας του ΤΑΠΕ. Το θέμα αυτό βρίσκεται σε δικαστικές διεκδικήσεις από πλευράς των ασφαλισμένων που έχουν υποστεί την σχετική μείωση από το 1993 μέχρι σήμερα.

Το ΤΑΠΕ εκτιμά ότι υπάρχει ενδεχόμενο να υποχρεωθεί να καλύψει τις προκύπτουσες διαφορές στο άμεσο μέλλον, για τον λόγο αυτό σχηματίζεται σχετική πρόβλεψη.

Το ποσό της παραπάνω πρόβλεψης σύμφωνα με εκτίμηση του ΤΑΠΕ ανέρχεται σε Ευρώ500.000.

Δάνεια Μελών

Ο κλάδος προνοίας του ΤΑΠΕ, σύμφωνα με τις παλαιότερες καταστατικές του διατάξεις χορηγούσε βραχυπρόθεσμα δάνεια στους ασφαλισμένους του.

Το ύψος των δανείων αυτών κατά την ημερομηνία αποτίμησης ανέρχεται συνολικά σε Ευρώ955.780.

Οι εισφορές

Οι εισφορές τις οποίες θα εισπράττει ο νέος φορέας ανέρχονται σε 4% των συνολικών αποδοχών των ασφαλισμένων. Οι εισφορές καταβάλλονται αποκλειστικά από τους ασφαλισμένους και υπολογίζονται επί 15,5 μισθών ετησίως.

Επιπλέον των τακτικών εισφορών, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν έκτακτη εισφορά για την αναγνώριση της στρατιωτικής τους θητείας. Η καταβολή αυτή γίνεται κατά την αποχώρηση από το Ταμείο και ανέρχεται σε 4% για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα στρατιωτικής θητείας με μέγιστο τα 3 έτη. Η παραπάνω έκτακτη εισφορά υπολογίζεται πάνω στις συνολικές αποδοχές του τελευταίου μήνα πριν την αποχώρηση.

Η περιουσία

Ο νέος φορέας θα αναλάβει ολόκληρη την περιουσία που διαθέτει ο κλάδος πρόνοιας του ΤΑΠΕ μαζί με τα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού (απαιτήσεις κλπ). Τα στοιχεία που απαρτίζουν την περιουσία αυτή και τα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα.

Η διαμόρφωση των παροχών

Προκειμένου να καθοριστούν οι νέες παροχές αποφασίστηκε να ακολουθηθεί η αρχή της μέγιστης δυνατής ανταποδοτικότητας των παροχών σε σχέση με τις καταβαλλόμενες εισφορές.

Το ποσό του εφάπαξ βοηθήματος υπολογίζεται ως ακολούθως:

·          Για κάθε έτος ασφάλισης μέχρι την 31/12/1992: 1,2 συντάξιμοι μισθοί (σύμφωνα με τον ορισμό του συντάξιμου μισθού που ακολουθεί) προσαυξημένοι με το οικογενειακό επίδομα.

·          Για κάθε έτος ασφάλισης από 1/1/1993 έως 31/12/2007: 1,2 συνολικοί μισθοί (σύμφωνα με τον ορισμό του συνολικού μισθού που ακολουθεί).

·          Για κάθε έτος ασφάλισης από 1/1/2008 και μετά: 0,7 συνολικοί μισθοί (σύμφωνα με τον ορισμό του συνολικού μισθού που ακολουθεί).

Η παροχή υπολογίζεται μέχρι και το 37^ο έτος υπηρεσίας.

Για όλους τους ασφαλισμένους, προκειμένου για τον υπολογισμό της παραπάνω παροχής, η συντάξιμη υπηρεσία στρογγυλοποιείται στα πλησιέστερα ακέραια έτη.

Ελάχιστη παροχή

Για τους ασφαλισμένους με ημερομηνία ένταξης στο Ταμείο πριν την 01/01/2004, ορίζεται ελάχιστο όριο παροχής για το έτος 2004 Ευρώ59.000 όταν η υπηρεσία τους είναι άνω των 25 ετών.

Αν κατά την αποχώρηση έχουν λιγότερα από 25 έτη, το ελάχιστο όριο μειώνεται αναλογικά με την υπηρεσία τους ως προς τα 25 έτη.

Η ελάχιστη παροχή αυξάνεται την πρώτη ημέρα κάθε έτους με τον πληθωρισμό του Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους.

Μέγιστη παροχή

Η παροχή κατά το έτος 2004 δεν μπορεί να ξεπεράσει το ποσό των Ευρώ210.000.

Η μέγιστη παροχή αυξάνεται την πρώτη ημέρα κάθε έτους με τον πληθωρισμό του Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους.

Συντάξιμος μισθός

Ο συντάξιμος μισθός που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της εφάπαξ παροχής για τα έτη μέχρι την 31/12/1992, αποτελείται από τον μέσο όρο των παρακάτω μερών της μισθοδοσίας όπως έχουν διαμορφωθεί για κάθε ασφαλισμένο κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την αποχώρηση:

·       Βασικός μισθός

·    Επίδομα ευδόκιμης παραμονής

·    Πολυετία

·    Επίδομα βαθμού

·    Επιστημονικό επίδομα

Συνολικός μισθός

Ο συνολικός μισθός που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της παροχής για τα έτη μετά την 1/1/1993, αποτελείται από τον μέσο όρο των κάθε φύσεως ακαθάριστων μηνιαίων τακτικών αποδοχών κάθε ασφαλισμένου κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την αποχώρηση.

Ως τακτικές αποδοχές νοούνται οι ακόλουθες:

·       Βασικός μισθός

·    Επίδομα ευδόκιμης παραμονής

·    Γενικά επιδόματα (Πολυετίας, πτυχίου ή άλλου επιστημονικού τίτλου, ξένης γλώσσας)

·    Όλα τα επιδόματα που συναρτώνται με τους βαθμούς, τις θέσεις και τα καθήκοντα.

·    Επίδομα γάμου, τέκνων και παιδικής μέριμνας.

·    Κάθε άλλη τακτική αμοιβή

Παροχές θανάτου και ανικανότητας

Σε περίπτωση θανάτου ή ανικανότητας για εργασία για λόγους υγείας θα αποδοθεί στους δικαιούχους ποσό παροχής που υπολογίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως παραπάνω.

Όροι απονομής των παροχών

Οι παροχές απονέμονται στα μέλη των οποίων η ασφάλιση διακόπτεται για τους παρακάτω λόγους και με τις αντίστοιχες προϋποθέσεις:

·    Θάνατος: Παροχή αποδίδεται όταν έχουν συμπληρωθεί τουλάχιστον 5 έτη ασφάλισης.

·    Ανικανότητα: Η παροχή αποδίδεται όταν έχουν συμπληρωθεί τουλάχιστον 5 έτη ασφάλισης.

·    Παροχή αποδίδεται όταν το μέλος δικαιωθεί συντάξεως από τον κλάδο κύριας σύνταξης του ΤΑΠΕ, ή όταν αποχωρήσει από την ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ με την προϋπόθεση της συμπλήρωσης 15 ετών υπηρεσίας.

Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση αποχώρησης που ο ασφαλισμένος δεν δικαιούται την παροχή του φορέα, τότε του αποδίδονται οι προσωπικές εισφορές εντόκως με το εκάστοτε ισχύον επιτόκιο για τις καταθέσεις των χρηματικών διαθεσίμων του Ταμείου.

Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι υποθέσεις και η ανάλυση του αναλογιστικού ισοζυγίου.

Περισσότερες λεπτομέρειες για τις υποθέσεις υπάρχουν στο Παράρτημα 1. Η αναλογιστική μέθοδος παρατίθεται στο Παράρτημα 2.

Κόστος διαχείρισης

Ο εργοδότης διαθέτει προσωπικό για την κάλυψη των διαχειριστικών αναγκών του φορέα. Αναμένεται το ίδιο καθεστώς να ισχύσει και για τον νέο φορέα. Ως εκ τούτου δεν προβλέπεται κάποια επιβάρυνση του νέου φορέα για κόστος διαχείρισης.

Πιθανές απαιτήσεις αποχωρησάντων

Ο νέος φορέας σχηματίζει υποχρέωση ύψους Ευρώ500.000 για την κάλυψη ενδεχόμενων διεκδικήσεων από αποχωρήσαντα μέλη του τα οποία υπέστησαν την περικοπή της εφάπαξ παροχής σαν αποτέλεσμα της ρύθμισης της παραγράφου 3, του άρθρου 57, του ν.2084/2002.

Αφού ολοκληρωθεί η διευθέτηση αυτής της εκκρεμότητας, ενδεχόμενο πλεόνασμα θα μείνει στην περιουσία του Ταμείου.

Πλεόνασμα

Η κατάσταση του νέου φορέα, με βάση το παραπάνω καθεστώς παροχών, είναι πλεονασματική έτσι ώστε να διαθέτει περιθώριο ασφαλείας της τάξης των 2,8 εκατομμυρίων Ευρώ περίπου.

Σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από το παραπάνω ισοζύγιο είναι το γεγονός ότι η περιουσία του νέου φορέα υπερκαλύπτει το σύνολο των θεμελιωμένων δικαιωμάτων των ασφαλισμένων του.

Υπογράφεται εκ μέρους της Hewitt Bacon & Woodrow (Greece) ΑΕ

Γενικά

Οι υποθέσεις έχουν μακροχρόνιο χαρακτήρα και προορίζονται να καλύψουν όλη την περίοδο μέχρι την αποχώρηση και του τελευταίου από τα ενεργά μέλη και  μέχρι την καταβολή και της τελευταίας οφειλόμενης παροχής. Από τις υποθέσεις αυτές εκείνες πού έχουν την σημαντικότερη επιρροή πάνω στα αποτελέσματα της εκτίμησης είναι οι οικονομικές υποθέσεις οι οποίες και αναφέρονται πρώτες.

Στην συνέχεια τίθενται οι δημογραφικές υποθέσεις οι οποίες κυρίως σχετίζονται με τις μετακινήσεις μελών προς και από την ομάδα. Μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι οι υποθέσεις της εκτίμησης πρέπει να θεωρούνται σαν ένα ενιαίο σύνολο με εσωτερική συνοχή και όχι σαν μεμονωμένα μεγέθη.

Ειδικότερα, σχετικά με τις οικονομικές υποθέσεις, εκείνο πού έχει ιδιαίτερη επίδραση στα αποτελέσματα της εκτίμησης είναι οι διαφορές πού παρουσιάζονται μεταξύ τους και όχι οι απόλυτοι αριθμοί.

Έχει γίνει υπόθεση επιτοκίου 5,5% ετησίως θεωρώντας ότι αυτό αποτελεί ένα μέσο επίπεδο επιτοκίου της αγοράς με βάση τις διαμορφωμένες κατά την ημερομηνία αποτίμησης.

Έχει γίνει υπόθεση αύξησης των αποδοχών κάθε μέλους με 2,5% ετησίως σαν αντιστάθμισμα του πληθωρισμού. Επιπρόσθετα θα γίνει υπόθεση, με 2% ετησίως λόγω αύξησης του βιοτικού επιπέδου και βαθμολογικής προαγωγής του εργαζομένου.

Έχει χρησιμοποιηθεί ο ελβετικός πίνακας θνησιμότητας EVK2000 για άνδρες και γυναίκες.

Έχει χρησιμοποιηθεί ο ελβετικός πίνακας νοσηρότητας EVK2000 για άνδρες και γυναίκες.

Έχουν χρησιμοποιηθεί οι όροι αποχώρησης του κλάδου κύριας σύνταξης του ΤΑΠΕ (όπως έχουν διαμορφωθεί με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις).

Ο αριθμός των νέων μελών που πρόκειται να εισέλθουν μελλοντικά, θεωρήθηκε ότι είναι ίσος με το 80% των αποχωρούντων συνταξιούχων. Επίσης για τους νεοεισερχόμενους θεωρήθηκε ότι, κατά την είσοδό τους στο ταμείο, η ηλικία τους είναι 24 ετών και ο συνολικός μηνιαίος μισθός τους ανέρχεται στα Ευρώ800.

Παρούσα Αξία (ποσού που πρόκειται να καταβληθεί μελλοντικά)

Η παρούσα αξία είναι εκτίμηση που γίνεται σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή (παρόν). Με την εκτίμηση αυτή γίνεται υπολογισμός ενός ποσού το οποίο θεωρείται ότι εκφράζει το οικονομικό ισοδύναμο (στο παρόν) ενός ή περισσοτέρων ποσών τα οποία πρόκειται να καταβληθούν σε μελλοντικές χρονικές στιγμές.

Η ανάγκη του υπολογισμού της παρούσας αξίας προκύπτει από την πάγια αρχή ότι ποσά που αναφέρονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές δεν είναι συγκρίσιμα. Για να μπορεί να γίνει σύγκριση δύο ή περισσοτέρων ποσών αυτά πρέπει να "αναχθούν" στην ίδια ημερομηνία. Αυτό γίνεται με τον μηχανισμό του υπολογισμού της παρούσας αξίας.

Παρούσα αξία συνολικών παροχών

Υπολογίζεται, κατά την εκτιμώμενη ηλικία αποχώρησης, η παρούσα αξία της συνολικής παροχής που θα λάβει το κάθε μέλος με βάση το καταστατικό του φορέα.

Λαμβάνεται το άθροισμα όλων των αντίστοιχων ποσών για όλα τα μέλη του φορέα.

Παρούσα αξία μελλοντικών εισφορών

Υπολογίζεται η παρούσα αξία των μελλοντικών εισφορών τις οποίες αναμένεται να καταβάλλει κάθε μέλος του φορέα μέχρι την αποχώρησή του.

Λαμβάνεται το άθροισμα όλων των αντίστοιχων ποσών για όλα τα μέλη του φορέα.

Αναλογιστικό ισοζύγιο

Δημιουργείται το αναλογιστικό ισοζύγιο του φορέα, όπου εντοπίζεται το αναλογιστικό πλεόνασμα ή έλλειμμα, ως εξής :

+ Αξία της περιουσίας του φορέα κατά την στιγμή της εκτίμησης

+ Παρούσα αξία των μελλοντικών εισφορών

- Παρούσα αξία συνολικών παροχών

- Παρούσα αξία κόστους διαχείρισης

Προεξόφληση - Παρούσα Αξία

Οι έννοιες της προεξόφλησης, και της παρούσας αξίας είναι ταυτόσημες και αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την κατανόηση του μηχανισμού της αναλογιστικής μελέτης.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε αναλάβει την δέσμευση να καταβάλλουμε ένα ποσό 110.000 δραχμών σε ένα χρόνο από σήμερα.

Τίθεται το ερώτημα  :

Αν η απάντηση είναι ότι πρέπει να δώσουμε 110.000 δραχμές αυτό θα ήταν άδικο γιατί αν αντί να πληρώσουμε σήμερα τις 110.000 τις τοποθετήσουμε σε μία επένδυση για ένα χρόνο με κάποιο επιτόκιο π.χ. 10% τότε στο τέλος του χρόνου θα είχαμε συγκεντρώσει 121.000 και έτσι θα μας έμεναν και 11.000 πλεόνασμα.

Η λογικότερη απάντηση που θα μπορούσε να δοθεί σε ένα τέτοιο ερώτημα είναι :

Αυτό το ποσό ευρίσκεται αν λύσουμε την παρακάτω απλή εξίσωση :

x (ποσό) + x * 0,10 (τόκοι) = 110.000    =>    x * 1,10 = 110.000    =>    x = 110.000 / 1,10

Οπότε : x = 100.000 δρχ.

Άρα για την πρόωρη εξόφληση των 110.000 δραχμών πρέπει να καταβληθεί ποσό 100.000 δραχμών. Το ποσό αυτό ονομάζεται και "οικονομικό ισοδύναμο των 110.000 αν αυτές προεξοφληθούν για ένα χρόνο και με επιτόκιο 10%".

Το οικονομικό ισοδύναμο είναι πλατύτερα γνωστό σαν "ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΞΙΑ".

Σύμφωνα με πάγια αρχή της οικονομικής επιστήμης, ποσά που αναφέρονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές δεν είναι συγκρίσιμα. Για να είναι δυνατό να συγκριθούν μεταξύ τους δύο ή περισσότερα χρηματικά ποσά πρέπει να αναχθούν στην ίδια χρονική στιγμή. Αν επιλέξουμε "το παρόν" σαν την χρονική στιγμή της σύγκρισης, τότε δεν έχουμε παρά να υπολογίσουμε την παρούσα αξία των ποσών αυτών.

Επιτόκιο προεξόφλησης

Το επιτόκιο προεξόφλησης είναι βασικότατος παράγων για τον υπολογισμό κάθε παρούσας αξίας. Στο παραπάνω παράδειγμα χρησιμοποιήθηκε ενδεικτικά ένα επιτόκιο προεξόφλησης ίσο με 10%.

Συνήθως οι παρούσες αξίες των ασφαλιστικών μεγεθών υπολογίζονται με επιτόκιο καθαρό από κινδύνους (risk free). Σαν τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί το επιτόκιο απόδοσης των μακροχρόνιων κρατικών ομολόγων.

Με σχετική εγκύκλιό της η Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων ζητά να χρησιμοποιείται στις αναλογιστικές μελέτες τεχνικό επιτόκιο (επιτόκιο καθαρό πληθωρισμού) ίσο με 3%. Αυτό συνάγεται από την παρακάτω υπόθεση :

Αν το επιτόκιο του κρατικού ομολόγου είναι ίσο με 5,5% και ο πληθωρισμός ίσος με 2,5% τότε το καθαρό επιτόκιο είναι 3% (=5,5%-2,5%).

Αναλογιστική παρούσα αξία

Για τους σκοπούς μίας αναλογιστικής εκτίμησης δεν αρκεί η χρήση του παραπάνω μηχανισμού για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας. Τα ασφαλιστικά μεγέθη : παροχές, εισφορές κλπ, υπολογίζονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα (αρκετές 10ετίες) και υπόκεινται σε κινδύνους θανάτου, ανικανότητας κλπ.

Για τον λόγο αυτό οι αναλογιστικές παρούσες αξίες (ή αναλογιστικά ισοδύναμα) περιλαμβάνουν στον υπολογισμό τους και πιθανότητες θανάτου, ανικανότητας κλπ.